En Kerem (Ajn Karim, Ain Karem), dom rodzinny Jana Chrzciciela

Według tradycji biblijnej En Kerem lub Ajn Karim czy Ain Karem, a nawet Ain Karim (hebr. ‏עֵין כֶּרֶם‎, arab. ‏عينرم‎) to, poniekąd zgodnie z prawdą historyczną, osobne miasto, z którego według tradycji pochodzą rodzice Jana Chrzciciela. Do Jerozolimy zostało włączone dopiero po II wojnie światowej już w czasach Izraela. Dlatego też, gdy patrzy się na historię, zwłaszcza biblijną, to En Kerem traktuje się jako bardziej niezależny byt, nawet jeśli to tylko przedmieścia.

Historia En Kerem

W czasach biblijnych En Kerem znajdowało się w podobnej odległości do centrum Jerozolimy, co do Betlejem. Dziś drogi są inaczej ułożone, a i miasta mają inne granice, więc położone na zachodzie Ajn Karim jest raczej wysuniętym kawałkiem Jerozolimy, odległym od jej centrum o kilka kilometrów. Nazwa Ain Karem w języku hebrajskim znaczy „źródło winnicy”.

Historycznie En Kerem było zamieszkałe już jakieś 2 tysiące lat przed naszą erą, o czym świadczą wykopaliska archeologiczne. Natomiast kiedy miejsce przerodziło się w stałą osadę, dokładnie nie wiadomo. Na pewno istniała już ona w II wieku przed naszą erą. Jako osobne miasto istniało do lat 60. XX wieku, kiedy zostało włączone do Jerozolimy. Dwadzieścia lat wcześniej doszło jeszcze do jednej zmiany: kiedyś mieszkała tu ludność arabska, ale w latach 40. XX wieku stało się to osiedle żydowskie. To przykład procesu, który zachodził na dawnych ziemiach Palestyny i do dziś budzi kontrowersje.

En Kerem w Biblii i w tradycji

Ale tu przybywa się z powodów znacznie bardziej odległej historii. Warto pamiętać, że nazwa En Kerem nie pada w Piśmie Świętym. Zgodnie z Ewangelią św. Łukasza Maryja wyruszyła z Nazaretu „w góry do pewnego miasta w pokoleniu Judy”. Znów mamy więc do czynienia, jak to ma często miejsce w Ziemi Świętej, z tradycją. W 530 roku pielgrzym Teodozjusz uznał, że Ajn Karim to dokładnie miejsce, w którym mieszkała św. Elżbieta. Tę wiarę przejęły potem inne obrządki chrześcijańskie i dziś znajdują się tu sanktuaria. Odnajdywanie miejsc biblijnych miało miejsce już wcześniej, w szczególności wsławiła się tu Egeria (IV wiek), o której pisaliśmy przy okazji Góry Błogosławieństw.

Warto pamiętać, że pielgrzymi starali się odnaleźć święte miejsca z należytą starannością. Więc faktem jest, że En Kerem było dogodnym i prawdopodobnym miejscem do zamieszkania poza świątynią dla Zachariasza i jego małżonki Elżbiety.  wiele więc wskazuje na to, że to właśnie tutaj przybyła Maryja, by usługiwać swojej krewniaczce Elżbiecie. O tym właśnie wydarzeniu wspomina Ewangelia św. Łukasza, a jest ono później wspominane jako nawiedzenie świętej Elżbiety. Zachariasz i Elżbieta byli rodzicami Jana Chrzciciela. Wizyta Maryi jest tym, co przyciąga do tego miejsca pielgrzymów i turystów.

Kościół św. Jana Chrzciciela

Dziś dwie najważniejsze świątynie to kościół św. Jana Chrzciciela i Sanktuarium Nawiedzenia świętej Elżbiety. Właśnie wokół nich koncentruje się ruch odwiedzających tę część Jerozolimy.

Kościół św. Jana Chrzciciela (lub Sanktuarium Narodzenia św. Jana Chrzciciela)  jest zbudowany na grocie, która obecnie znajduje się blisko ołtarza. Według tradycji to pozostałość domu Zachariasza i miejsce, gdzie urodził się Jan. Zabudowania w tym miejscu istniały od I wieku przed naszą erą do mniej więcej 70 roku naszej ery. W IV – VII wieku znajdował się tu kościół bizantyjski. W XII wieku ziemię tę odzyskali krzyżowcy i wybudowano nowy kościół katolicki (w 1113 roku). Ten został potem przejęty i sprofanowany przez muzułmanów, a w roku 1621 odkupiony przez franciszkanów z Kustodii Ziemi Świętej. Nowy kościół utworzono w 1675 roku. Jak to miało miejsce w przypadku wielu innych świątyń związanych z miejscami biblijnymi, na przełomie XIX i XX wieku wpierw prowadzono tu wykopaliska, a potem odnowiono, czy wręcz przebudowano świątynię. Obecna pochodzi z roku 1939, według projektu Antonio Barluzziego. Jak pamiętamy, stworzył on też kościoły na Górach Oliwnej, Tabor i Błogosławieństw, ale też choćby w Betanii. Oprócz wspomnianej Groty Narodzin świętego Jana, jest tu także kaplica świętych męczenników, czyli dzieci zamordowanych podczas Rzezi Niewiniątek oraz tablice z tekstem Benedictus w kilku językach.

Sanktuarium Nawiedzenia św. Elżbiety

Sanktuarium Nawiedzenia św. Elżbiety to także dzieło Barluzziego, ukończone w 1955 roku. W czasach bizantyjskich w tym miejscu znajdowała się kaplica, zaś  krzyżowcy wznieśli tu kościół. Historia tu jest bardzo podobna: franciszkanie odkupili to miejsce, zaś w 1938 roku ruszyły pracę wykopaliskowe, a po ich zakończeniu powstał kościół. Są tu piękne freski, choćby ukazujące rolę Maryi w Cudzie w Kanie Galilejskiej. Jest też tablica upamiętniająca wkład Polonii. Przed wejściem znajduje się ściana z majolikowymi tablicami z hymnem Magnificat. Sam kościół jest dwupoziomowy.

Tu warto dodać, że w latach 1942 – 1947 w En Kerem istniała polska szkoła dla młodzieży przybyłej z armią generała Andersa. Natomiast wracając do świątyń i klasztorów, oczywiście jest ich tu więcej. Chociażby prawosławny kościół św. Jana Chrzciciela, Klasztor Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Syjonu albo tak zwana Pustynia św. Jana, czyli trochę oddalona pustelnia (a obecnie klasztor franciszkański), gdzie wg tradycji przebywał Jan Chrzciciel zanim rozpoczął chrzty i nauczanie nad rzeką Jordan. Inna wersja mówi, że przebywał między innymi w Kumran wśród Esseńczków (na co nie ma jednoznacznych dowodów).

Natomiast w tym drugim przypadku nazwa mogłaby się wziąć od tego, że tam ukrywała się Elżbieta z małym Janem przed Rzezią Niewiniątek zarządzoną przez Heroda Wielkiego. Ten jak pamiętamy, dowiedziawszy się o narodzinach Jezusa postanowił zgładzić wszystkich nowonarodzonych chłopców, by nie zagarnęli jego tronu. Jezus schronił się w Egipcie, natomiast Jana ukrywano gdzieś tutaj. Choć w tradycji chrześcijańskiej Herod zapisał się źle, to warto pamiętać, że w annałach historii pamięta się go dużo lepiej. Był sprawnym zarządcą prowincji palestyńskiej, która obejmowała także część dzisiejszej Syrii, Jordanii i Liban. Rozpoczął też budowę portu w Cezarei, Herodium, twierdzy Masady, fortyfikacji Jerozolimy oraz przebudowy Drugiej Świątyni.

Inne atrakcje En Kerem

Wracając jednak do nawiedzenia, poza kościołami jest tu jeszcze jedna atrakcja. W okolicy znajduje się też tak zwane źródełko Matki Bożej. Według tradycji Maryja przebywając u Elżbiety poszła tam po wodę. Dziś w centrum En Kerem jest nawet budynek z zabudowanym fragmentem źródełka.

Współcześnie to raczej część mieszkalna. Na dawnej granicy Ain Karem w latach 60. XX wieku wzniesiono szpital Hadassah. W synagodze przy szpitalu znajdują się witraże Marca Chagalla przedstawiające 12 pokoleń Izraela. (Dla przypomnienia muzeum Chagalla znajduje się w Nicei).

Jeśli podobał Ci się wpis, polub nas na Facebooku.

Komentarze