Göteborg (ang. Gothenburg) to drugie co do wielkości miasto Szwecji, położone na zachodnim wybrzeżu nad rzeką Göta älv. Niegdyś był to ważny port, dziś już nie ma tak istotnej roli, acz jest to idealne miejsce na około weekendowy wypad. Miasto oferuje sporo atrakcji, a jego zwiedzanie jest dość przyjemne. Nawet w zimie, gdy część atrakcji pozostaje niedostępna.

Co warto zobaczyć w Göteborgu?
Historia miasta Göteborg
Göteborg to stosunkowo młode miasto. Zostało założone dopiero w 1621 roku przez króla Gustawa II Adolfa jako strategiczny port handlowy, a głównym celem było ominięcie ceł pobieranych przez Danię. Sztokholm bowiem leży przy Morzu Bałtyckim, więc nowym port otworzył wiele możliwości. Dzięki swojemu położeniu, które dawało możliwość bezpośredniego wpłynięcia na Morze Północne, a także szybko rozwijającemu się przemysłowi stoczniowemu, Göteborg stał się jednym z najważniejszych ośrodków handlowych w regionie. Nie powinno to być zaskoczeniem, że Duńczykom się to nie spodobało, więc pierwsze próby zbudowania tu miasta i portu spotkały się z siłową reakcją. Pierwszy kościół wzniesiono tu w 1603 roku, został on zniszczony przez Duńczyków już osiem lat później ze wszystkim, co dotychczas tu postawiono, więc dzisiejszy Göteborg to tak naprawdę drugie podejście.

Poprzednie, to zburzone przez Duńczyków miasto miało dokładnie tę samą nazwę, co obecnie. Wówczas używano niemieckiej (i angielskiej, która jest identyczna), wymiennie ze szwedzką. Nazwa pochodzi od rzeki Göta i dodania końcówki –borg oznaczającej miasto. Obecnie, zwłaszcza w międzynarodowym kontekście, częściej używa się Gothenburg. Jeśli chodzi o obecny Göteborg, to nowe miasto zbudowano z większym rozmachem niż zburzony pierwowzór. Do budowy ściągnięto Holendrów, którzy odpowiadali zarówno za architekturę, jak i logistykę. To uratowało miasto przed Duńczykami, ale aż do 1652 roku to właśnie Holendrzy sprawowali kontrolę nad miastem. Dopiero wówczas udało się je odzyskać Szwedom.

W 1731 roku powstała tu Szwedzka Kompania Wschodnioindyjska (Svenska Ostindiska Kompaniet), handlowano stąd choćby z Chinami. Handel stał się dominującą gałęzią przemysłu zastępując rybołówstwo. Miasto, poza szwedzkimi i holenderskimi, miało też sporo wpływów niemieckich i brytyjskich, co kształtowało Göteborg i jego znaczenie. Bliskość Wielkiej Brytanii sprawiła, że wielu brytyjskich kupców przeniosło tu swoje interesy. W rezultacie, w XIX wieku miasto dynamicznie się rozwinęło, a także stało się jednym z największych portów w Europie. Tym razem jednak nie popełniono błędów i Brytyjczycy nie przejęli kontroli nad miastem.

W XIX wieku miasto zaczęło mieć większe znaczenie kulturowe i przemysłowe, ustępując jednak większym europejskim portom takim jak Hamburg, Liverpool, czy Rotterdam. Dziś to bardziej istotny ośrodek uniwersytecki niż port handlowy.
Port i kanały
Portowa przeszłość jest do dziś widoczna w Göteborgu. Nie chodzi tylko o rzekę, ale też kanały w centrum. Jeden z nich to Stora Hamn Kanalen, który niejako stanowi samo centrum miasta. Właśnie tutaj w 1762 roku wzniesiono budynek Szwedzkiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Od 1861 roku pełni rolę Muzeum Miejskiego. Tu także stoi kościół niemiecki (Tyska Christinae kyrka) z XVIII wieku oraz ratusz.

Ratusz to dawna giełda, którą wybudowano w stylu nordyckim klasycznym. Działała od 1849 roku, ale została przerobiona na ratusz. Odpowiadał za to Gunnar Asplund, a budynek po przebudowie ponownie otwarto w 1936 roku. Przy nim znajduje się plac Gustawa Adolfa II, najbardziej charakterystyczny plac w mieście, ale wbrew pozorom, wcale nie jest to żywe miejsce. Okoliczne ulice radzą sobie bardzo dobrze bez placu. Znajdziemy tu sporo sklepików i restauracji.

Oprócz rzeki, w mieście jest wiele kanałów. Typową atrakcją jest możliwość popływania statkami po nich, acz oczywiście nie w zimie. Gdy byliśmy w Göteborgu, Manh Kanalen zamarzło.

Hotel Viking
Bliżej portu znajduje się kolejna ciekawa atrakcja. Właściwie to Hotel Barken Viking. Dawny żaglowiec – dokładniej czteromasztowy bark, który zbudowano w 1906 roku w Kopenhadze. Podobno to największy żaglowiec, jaki powstał w całej Skandynawii. W 1950 roku na stałe zacumował w Göteborgu. Znajduje się w porcie, blisko budynku Lilla Bommen. Pełni rolę zarówno hotelu, jak i muzeum. Można go też oglądać z zewnątrz i robi olbrzymie wrażenie.

Szminka
Wspomniana Lilla Bommen to jeden z symboli miasta Göteborg. Nazwa Lilla Bommen dotyczy tej części miasta, ale jest ona wymienna z wieżowcem, który ją odziedziczył. Zbudowany w 1989 roku Lilla Bommen ma 86 metrów wysokości i przede wszystkim słynie z fasady. Dzięki czerwonemu kolorowi i charakterystycznemu kształtowi mówi się na niego Szminka (Läppstiftet). Tu także znajduje się hotel. Dziś jednak budynek trochę odstaje od obecnych standardów biurowych. Można wjechać windą na górę i z restauracji podziwiać okoliczne widoki.
Obok znajduje się muzeum morskie, Maritiman. Niestety zimą jest ono zamknięte dla zwiedzających. Można je jedynie oglądać z oddali z nadbrzeża. W kolekcji znajduje się ponad 15 okrętów wojskowych, w tym największy niszczyciel w Skandynawii – Jagaren Småland. Muzeum, prócz możliwości zwiedzenia tych okrętów, pozwala poznać historię portu.
Kolejnym wartym uwagi budynkiem w tej części miasta jest Opera (Göteborgsoperan). Architektem był Jan Izikowitz. Operę wzniesiono w 1994 roku, bardzo wyróżnia się architektonicznie, ale tym razem na plus.

Dzielnica Haga i Haga bulle
Jedna z najstarszych, najbardziej wyróżniających się i urokliwych dzielnic Göteborga to Haga. Nazwa wskazuje na Holandię i często mówi się, że nawiązuje do miasta Haga. Holendrzy mieli duży wpływ na kształtowanie się miasta, oni odpowiadają za sporą część urbanistyki i inspirowali się projektami Amsterdamu, czy Dżakarty (wówczas Batavia), ale prawda z nazewnictwem jest ciut inna. Wywodzi się ona od szwedzkiego słowa hage, które znaczy tyle co pastwisko lub ogrodzony, zamknięty obszar. Swoją drogą jak się porówna tutejszą zabudowę z kwartałem holenderskim w Poczdamie widać sporą różnicę.

Dzielnica ta słynie przede wszystkim z drewnianych domów i brukowanych uliczek. Jest to bardzo jednolita zabudowa, przypomina trochę skansen w Stavanger, mocno kontrastująca z murowaną zabudową centrum. Dziś pełni ona rolę turystyczną. Znajdziemy tu liczne sklepiki (z pamiątkami, antykami czy rękodziełami), czy kawiarnie. W nich można kupić Haga bulle, czyli lokalny wariant kanelbulle, bułeczek cynamonowych, bardzo popularnych w Szwecji, ale też innych krajach skandynawskich. Te pochodzące z dzielnicy Haga wyróżniają się jednym: są naprawdę bardzo duże.

Haga dziś to jedno z ulubionych przez turystów miejsc. Tu życie jest spokojniejsze, ale faktycznie całość jest też bardziej turystyczna. Sporo tu knajpek i kawiarenek, czy sklepików z pamiątkami. Przy wejściu do dzielnicy znajduje się kościół Haga (Hagakyrkan), który otworzono w 1859 roku. To neogotycka budowla z wieżą o wysokości 50 metrów.

Katedra
Obecna katedra (Gustavi domkyrka lub Göteborgs domkyrk) to tak naprawdę trzeci budynek pełniący tę funkcję. Zarówno pierwsza, jak i druga zostały zniszczone w pożarach, odpowiednio w 1721 i 1803 roku. Trzecią konsekrowano w 1815 roku, to bardzo prosty i skromny budynek w stylu klasycznym. Często odbywają się tu koncerty. Okolice katedry w kierunku nowego ratusza to też najbardziej żyjące centrum miasta, z mnóstwem sklepów i galerii handlowych.

Hala targowa Stora Saluhallen
W centrum miasta blisko kanałów znajduje się stara hala targowa zbudowana w 1889 roku. Ma ona podobną funkcję, co podobny budynek w Helsinkach, czyli dziś ma drugie życie. Sprzedaż produktów spożywczych nie jest już tak istotna, jak kiedyś. Więcej tu restauracji, ale też towarów bardziej luksusowych.

Kościół rybny
Niedaleko znajduje się inna hala, zwana kościołem rybnym (Feskekörka). Targowisko to wzniesiono w 1874 roku i faktycznie architektonicznie przypominało kościół. Poza sprzedażą ryb, która jeszcze się tu zachowała, tu także jest dziś więcej restauracji niż sklepów, a i rola bardziej się zmienia, czyniąc z tego miejsca atrakcję turystyczną. Widzieliśmy jedynie z zewnątrz z powodu remontu.

Park Trädgårdsföreningen
W centrum miasta znajduje się spory park, który pozwala mieszkańcom odetchnąć od budynków w zieleni (latem). Założono go w 1842 roku z polecenia króla Karola XIV Jana. Jego elementami są fragmenty ogrodu botanicznego, ale prawdziwy taki obiekt założono w Göteborgu dopiero w XX wieku i w innej lokalizacji. Dziś najbardziej charakterystyczne fragmenty to rozarium (którego nie widzieliśmy z powodu zimy) oraz palmiarnia. Ogród zwiedza się za darmo, wliczając w to palmiarnię, co w zimie jest bardzo ciekawym przeżyciem. Jest jednym z najlepiej zachowanych obiektów tego typu z XIX wieku w Szwecji. W wielu miejscach, nawet zimą ludzie odpoczywają, a dzieci bawią się w śniegu.
Skansen Kronan
Słowa skansen jest tu trochę mylące. To raczej fragment dawnej fortyfikacji, który znajduje się na wzgórzu Risåsberget. Tak naprawdę w Göteborgu jest kilka takich skansenów. Ten jest o tyle ciekawy, że po pierwsze jest to dobry punkt widokowy na miasto. Po drugie, wciąż zostały tu elementy militarne, jak wystawione 23 armaty. Dziś pełni on rolę muzeum. Wzniesiono go w 1700 roku, przez pewien czas było to także więzienie. Dziś często robi się tu imprezy, takie jak wesela.

Göteborg: Arsenał
Kolejny militarny budynek to Kronhuset, czyli dawny arsenał. Jest to dziś jeden z najstarszych budynków w Göteborgu. Wzniesiono go w 1655 roku i przetrwał późniejsze pożary. Obecnie to siedziba muzeum narodowego, ale budynek trochę przerobiono.
Göteborg: Most Älvsborg
Wiszący most Älvsborg jest jednym z bardziej charakterystycznych miejsc miasta. Znajduje się jednak na uboczu, z dala od centrum. Mierzy 933 metrów długości, zaś pylony mają wysokość 107 metrów. Otworzono go oficjalnie w 1966 roku, acz prace wykończeniowe trwały rok dłużej. Łączy miasto z wyspą Hisingen. W sieci bywa porównywany do mostu Brooklyńskiego w Nowym Jorku, ponieważ konstrukcja nasuwa luźne skojarzenia z amerykańskim odpowiednikiem, nic więcej. Warto przyznać, że most i widok jest naprawdę ciekawy. Nazwa pochodzi od dawnego zamku, który wznosił się nieopodal.

Göteborg: Stary Älvsborg
Dawny zamek Älvsborg (Gamla Älvsborg) był średniowieczną zabudową miasta Göteborg. Powstał około 1360 roku i bronił osady od południa. Wielokrotnie go przebudowywano, w XVII wieku nazywano go wręcz fortecą. Ale to też okres, w którym przestał pełnić swoją rolę i zdecydowano go rozebrać. Dziś pozostały po nim niewielkie fragmenty, które można zobaczyć za darmo. Nie pełnią one żadnej roli historycznej, mimo pojedynczych tabliczek. Otoczone zwykłymi budynkami mieszkalnymi raczej sprawiają wrażenie zapomnianych. I wykorzystują to ludzie, by tu czasem przyjść posiedzieć. Bardziej przypomina to sytuację, z którą spotkaliśmy się w Tours, gdzie na osiedlu został fragment rzymskiego muru, nie na tyle duży by zrobić z niego atrakcję, a na tyle się trzymał, że szkoda było go burzyć. Tu jest dokładnie to samo. Nawet trafić tu stosunkowo trudno.

Göteborg: Kościół Oscara Frederika
Kolejna świątynia w neogotyckim stylu bez nordyckich naleciałości to kościół Oscara Frederika (Oscar Fredriks kyrka), który otworzono w 1893 roku. To dość duża i charakterystyczna budowla, trochę poza centrum. Natomiast warto pamiętać, że jak w wielu innych krajach północy, kościoły można zobaczyć, jak się będzie miało szczęście. Często są zamknięte, więc tego nie udało nam się zobaczyć od środka.

Göteborg: Muzea i inne atrakcje
Nasz wyjazd do Göteborga nie był najszczęśliwszy. Zimą część muzeów jest nieczynna, inne były remontowane, a jeszcze zmiany rozkładu lotów (w ostatniej chwili) kosztowały nas sporo czasu. Poza tymi, które wspominaliśmy, World of Volvo było akurat w przebudowie. To muzeum, czy raczej wystawa produkowanych tutaj samochodów. Zabrakło nam też czasu na Muzeum Sztuki (Göteborgs konstmuseum), które patrząc po opisach jest godne uwagi. Przed nim znajduje się plac Götaplatsen, a na nim stoi rzeźba Posejdona, której autorem jest Carl Milles. To jeden z symboli miasta. Bardzo promowane jest też Muzeum Historii Naturalnej, ale znając skandynawskie zamiłowanie do eksponowania wypchanych zwierząt, mieliśmy trochę wątpliwości, czy tam pójść.

Z mniej historycznych rzeczy można zwrócić uwagę na bardziej eleganckie wieżowce, niż Szminka. To Gothia Towers, czyli trzy drapacze chmur. Obok jest jeszcze jedna popularna atrakcja, czyli Liseberg – park rozrywki otwarty w 1923 roku. Wciąż jest jednym z największych w Europie. Z kolei w 2001 roku otwarto muzeum nauki – Universeum, którym także się szczycą.

Zwiedzanie Göteborga
By przejść się po mieście i z zewnątrz zobaczyć wszystko, tak naprawdę wystarcza na to jeden dzień. Mieliśmy mieć więcej, ale z przyczyn niezależnych tyle wyszło. To w praktyce wycięło nam muzea, a jak pisaliśmy jest tu kilka, na które warto zwrócić uwagę. W przypadku muzeów można rozważyć kartę miejską, która obecnie działa w ramach Go City. Latem, jak doda się wycieczkę po kanałach, robi się ona atrakcyjna.

Bilety komunikacji kupuje się w pojazdach. Kursuje też autobus z lotniska do centrum, tutaj dodatkowo bilet można było kupić w automacie na lotnisku. Lotnisko Göteborg-Landvetter z centrum jest połączone przez kilka firm, ta podstawowa to Flygbussarna, ale można też skorzystać z innej opcji jak Flixbus – odpowiednio wcześniej kupiony bilet wychodzi taniej. Można też kombinować lokalnymi busami Västtrafik. Dodatkowo miasto jest też istotnym węzłem kolejowym, a sam dworzec to zabytkowy budynek. Inną opcją są wycieczki po kanałach Szwecji. Można stąd wyruszyć w kilkudniową podróż, która kończy się w Sztokholmie. Dziś Göteborg to interesujące miasto z wieloma atrakcjami, głównie muzealnymi. Dzięki dzielnicy Haga wyróżnia się na tle szwedzkich miast.
- Plan zwiedzania Göteborga:
- Dzień 1: Obejście całego centrum powinno zająć koło pół dnia. Dzień, jak się doda rejs po kanałach i bardziej odległe miejsca.
- Dzień 2: Warto skoncentrować się na najważniejszych muzeach.
- Dzień 3 i kolejne: Dalsze muzea i pozostałe atrakcje, względnie zwiedzanie okolicy.
- Wycieczek można szukać na GetYourGuide.
- W przypadku wyjazdu poza miasto samochód można wynająć tutaj.
- Jeśli spodobał Ci się wpis śledź nas na Facebooku.
Szwecja | ||
Göteborg | – |