Pozostałości po miastach starożytnego Rzymu są rozsiane w różnych miejscach basenu Morza Śródziemnego. Jednym z najlepiej zachowanych monumentów z tamtego okresu jest amfiteatr znajdujący się w tunezyjskiej miejscowości Al-Dżamm (arab. الجم, fr. El Jem, ang. El Djem), czasem też El-Dżem. Prezentuje się on znakomicie, a dodatkowo jest jedną z trzech najlepiej zachowanych budowli tego typu, pozostałe to Koloseum w Rzymie i amfiteatr w Puli. Co jeszcze ciekawsze obiekt ma filmową historię, a podobno powstawał tu choćby „Gladiator” (tak często się mówi, acz o tym jak było piszemy niżej, bo to nie do końca prawda). Nawet bez tego jest to jedna z ciekawszych atrakcji Tunezji, w dodatku znajduje się ona na banknocie 20 dinarów.
Co warto zobaczyć w Al-Dżamm?
Historia Al-Dżamm
Al-Dżamm znajduje się w Sahelu Tunezyjskim, dokładniej w gubernatorstwie (wilajecie) Al-Mahdija. Samo miasto jest stosunkowo niewielkie, a amfiteatr stanowi jego największą atrakcję. Znajdują się tu także inne, acz już nie tak spektakularne, rzymskie pozostałości, jak choćby mozaiki, wille rzymskie czy resztki mniejszego amfiteatru. Jednak najczęściej odwiedzający nie zwracają nawet na nie uwagi.
Al-Dżamm zbudowano na ruinach rzymskiego miasta Thysdrus, które z kolei powstało w pobliżu dawnego punickiego ośrodka. Historycznie Al-Dżamm było istotnym punktem powstania antyarabskiego, które podnieśli w VII wieku Berberowie. Sam amfiteatr pełnił też rolę obronną. Tu przeciw Arabom walczyła księżniczka berberyjska Al-Kahina.
Za zbudowanie największego obecnie zabytku odpowiada prokonsul Gordian, późniejszy cesarz Gordian I. Amfiteatr powstawał w latach 230-238 naszej ery. Służył do walk gladiatorów, a także wyścigów rydwanów. Budynek został wpisany na listę UNESCO w 1979 roku, jako jeden z najlepiej zachowanych amfiteatrów Imperium Rzymskiego. Stan zabytku jest zdecydowanie lepszy niż słynne Koloseum w Rzymie.
Amfiteatr w Al-Dżamm
Obiekt ten ma kształt elipsy o obwodzie 427 metrów, długości 149 i szerokości 124 metrów. Rzymianie wznieśli d większych jeśli chodzi o rozmiar amfiteatrów, ten jednak charakteryzuje się dość dużą pojemnością. Szacuje się, że w szczytowym okresie mieściło się tu nawet 35 tysięcy widzów. Poza Koloseum (ok. 50 tysięcy widzów), jeszcze amfiteatr w Capua był pojemniejszy. Al-Dżamm zaś w czasach świetności stanowiło największy po Kartaginie ośrodek miejski w Afryce Północnej. Mieszkało tu nawet 100 tysięcy ludzi.
Kolejną ciekawostką jest to, że zbudowano go na otwartej przestrzeni. Często tego typu budowle powstawały w pobliżu wzniesień lub na pagórkach. Tu jest inaczej. Do budowy amfiteatru używano budulca z kamieniołomów Selectum (obecnie Salakta, w odległości jakiś 30 km).
Największe zniszczenia, w tym wyrwa w zachodniej części muru, pochodzą z XVII i XIX wieku, okresów rebelii lokalnych ludów. Dodatkowo w XVII wieku zniszczono część zabytku w celu pozyskania budulca do Wielkiego Meczetu w Kairouan. Dziś zwiedzanie tego amfiteatru jest dość przyjazne. Mimo, że jest to jedna z większych atrakcji w kraju, nie ma tu zbyt wielu ludzi więc bilety kupuje się praktycznie od ręki i ogląda.
Wpływ na filmy
Ponieważ jest to dość dobrze zachowany rzymski amfiteatr, przypominający Koloseum, zresztą bywa tak czasem też nazywany, zainteresował filmowców. Z najważniejszych wymienia się tu trzy filmy – „Gladiatora” (2000) Ridleya Scotta, „Quo Vadis?” (2001) Jerzego Kawalerowicza i „Żywot Briana” (1979) Monty Pythonów. Prawdopodobnie scenografowie pracujący przy tych produkcjach badali to miejsce i pewnie nawet robiono próbne zdjęcia. Ostatecznie jednak Koloseum w „Gladiatorze” zbudowano na Malcie (Fort Ricasoli) (również tam odbudowano je w sequelu), w przypadku „Quo Vadis?” scenografię wzniesiono w Piasecznie, zaś Pythoni kręcili w Kartaginie. Ale mit pozostał i bywa powtarzany. Za to czasem odbywają się tu koncerty muzyki symfonicznej, akustyka jest tu bardzo dobra. Na przełomie lipca i sierpnia organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Symfonicznej.
- Na zwiedzanie amfiteatru Al-Dżamm potrzeba 1-2 godzin.
- Najłatwiej dotrzeć z Susy czy Monastyru.
- Wycieczek po okolicy można szukać na GetYourGuide.
- Do zwiedzania przydaje się samochód, który można wynająć tutaj.
- Jeśli spodobał Ci się wpis śledź nas na Facebooku.
| Tunezja | ||
| Al-Dżamm |
