Do Izraela i Palestyny często wracamy w okresie świątecznym. Dziś zajmiemy się kolejnym takim miejscem, czyli Nazaretem (hebr. נצרת, arab. الناصرة) miastem w którym dorastał Jezus Chrystus. Religijnie miejsce bardzo ważne, wciąż przybywa tu wielu pielgrzymów, w tym nawet papieże. Filmowo już wygląda to inaczej. Nazaret jest obecny w filmach, przede wszystkim religijnych, ale „grają” go inne miejsca, bo prawdę mówiąc nie ma czego pokazywać, to zdecydowanie nowsza zabudowa. Często zaś powstają tu dokumenty. Warto zwrócić uwagę, że choć miasto znajduje się w północnej części Izraela, jest w dużej mierze arabskie. Prawdopodobnie najbardziej arabskie z izraelskich miast, ale jednocześnie tego nie odczuwa się tak, jak choćby w Jerozolimie czy Betlejem. Ma inny klimat, bardziej żydowski, zdecydowanie bardziej uporządkowany, no i jest czystsze.
Spis treści
Krótka historia Nazaret
Choć ludzie w tej okolicy żyli już 9000 lat przed naszą erą, to jednak właściwie przed chrześcijaństwem, jak i upadkiem świątyni jerozolimskiej, Nazaret nie miało większego znaczenia. Było zwyczajnie małe i prowincjonalne. Dopiero potem nabrało znaczenia, z dwóch powodów. Po pierwsze chrześcijanie wg tradycji spotykali się w domu Marii i Józefa. Zaś po drugie Nazaret był jednym z miast, do którego udali się kapłani po zniszczeniu świątyni. Tym samym stał się ważnym miejscem zarówno dla Chrześcijan jak i Żydów. Znaczy to tyle, że Nazaret w czasach Jezusa nie odgrywał żadnej istotnej roli, więc jest zarówno pomijany w Starym Testamencie jak i w pismach historyka Flawiusza. Nie było tu istotnej zabudowy, więc nie miało co się zachować (z wyjątkami). Dopiero potem nastąpił rozwój, ale był on hamowany.
Burzliwe losy regionu sprawiły, że miasto niszczyli Rzymianie, Persowie, Bizancjum czy Arabowie. Niewiele pozostało z dawnej zabudowy (ale nie mówimy tu o Nazaret za czasów Jezusa, tylko późniejszych). W 1730 wzniesiono świątynię chrześcijańską, co miało na nowo ułatwić ruch pielgrzymkowy. Jednak obecnie w jej miejscu stoi nowa, z 1955 i jest to najważniejszy punkt przyciągający turystów. Po powstaniu państwa Izrael, rząd stworzył Nazaret Górne, które miało być centrum żydowskiego osadnictwa. Tamten projekt się nie udał do końca, dziś faktycznie stawiają na integrację całego miasta i turystykę biblijną. Jedyny problem to bliskość Libanu i fakt, że w razie nasilenia konfliktu Nazaret znajduje się w strefie ostrzału. Nie raz trafiały tu rakiety Hezbollahu.
Nazaret w tradycji
Wg Pisma Świętego (ale dopiero w Nowym Testamencie się o nim wspomina) to właśnie w Nazaret mieszkał św. Józef wraz z Maryją. Wrócili tu także po powrocie z Egiptu (gdzie uciekli by skryć się przed Herodem). Nazaret pojawia się parę razy w Biblii, acz nie odegrał istotnej roli w nauczaniu Jezusa, wręcz przeciwnie. Nawet w ewangelii św. Jana Nataniel pyta: Czyż może być co dobrego z Nazaretu? Wynika to wprost z faktu, iż nie było to miasto (jak pisze św. Łukasz), a mała, nic nie znacząca osada.
Tradycja lepiej obchodzi się z tym miejscem, w końcu to tu Chrystus spędził większość swojego dzieciństwa i tu pracował jako cieśla, aż do momentu, gdy zaczął nauczać. Natomiast apokryfy prezentują je jako miasto małego Jezusa, w którym dokonywał pierwszych cudów jak ożywianie ulepionych ptaków.
Nazaret i bazylika Zwiastowania Maryi
Niestety jeśli chodzi o zabytki sprzed dwóch tysięcy lat, to niewiele tu pozostało. To co jest, zostało skrzętnie zabudowane przez chrześcijan, znów jak to ma miejsce w Ziemi Świętej istotny jest kult i symbolika, niekoniecznie historia. Powstały piękne kościoły, z których czasem da się oglądać pewne pozostałości. Najważniejsza bez wątpienia jest bazylika Zwiastowania Maryi. To stosunkowo nowy budynek, powstał w latach 60. XX wieku, więc mocno różni się od tego, co da się zobaczyć w Jerozolimie czy Betlejem. Przede wszystkim ten obiekt jest w całości utrzymywany i zarządzany przez jedno wyznanie i jeden zakon – franciszkanów. Zatem nie uświadczymy tu żadnych lokalnych konfliktów, wchodzenia sobie w paradę przez wyznawców bratnich odłamów chrześcijaństwa.
Druga sprawa to architektura. Też jest bardziej jednolita, ale lata 60. ubiegłego stulecia nadały jej bardzo unikalny charakter. Jest klasycyzująca, ale nie klasyczna. Dziś po ponad 60 latach trudno mówić o tym, by była nowoczesna, ale bez wątpienia jest dziełem swoich czasów, czymś co pozostanie po nas. Ciekawostką jest to, że bazylika jest dwupoziomowa, co pozwala by różne grupy językowe miały tu msze w tym samym czasie.
Myliłby się ten, kto uzna, że Bazylika Zwiastowania jest monokulturowa. Wręcz przeciwnie, franciszkanie zadbali o to, by dało się tu dostrzec ślady chrześcijan z różnych zakątków świata. Nie w formie wydzielonych enklaw jak w Jerozolimie. W Bazylice i wokół niej zebrano przykłady różnej ikonografii maryjnej, także tej chińskiej ze smokami, czy indiańskiej. Jednocześnie zapanowano nad rozmieszczeniem tych obrazów tak, że nie tworzy to miszmaszu. Za to bez wątpienia jest to intrygujące przeżycie. A co najważniejsze tu faktycznie czuje się pozytywny odbiór. To chyba jedyne z ważnych religijnie miejsc w Izraelu, gdzie wielokulturowość pokazuje się z tej lepszej strony. Nie konfliktu, a współistnienia.
Warsztat św. Józefa
Niedaleko od bazyliki znajduje się kościół św. Józefa. Według tradycji w miejscu, gdzie znajdował się warsztat Józefa. Zresztą pewne pozostałości archeologiczne można tu też zobaczyć. Czy to prawdziwy warsztat świętego Józefa, w którym dorastał Jezus? Tego nie wiemy, ale tradycja jest żywa, pielgrzymi przybywający w to wierzą, a samo miejsce przetrwało tysiąclecia.
Tu mamy też kolejną ciekawostkę. Nazaret jest tradycyjnie ukazywane jako miasteczko z domami. Natomiast wiele wskazuje na to, że w czasach Jezusa raczej ludzie mieszkali tu w grotach z ewentualnymi nadbudówkami. W przypadku warsztatu zabudowa nad historyczną częścią jest już chrześcijańska i związana z pielęgnowaniem kultu.
Pomijając okolicę bazyliki, Nazaret dziś, zupełnie jak w czasach Jezusa, właściwie jest niewielkim, nic nie znaczącym miasteczkiem. Mało kto tu przybywa w innych celach niż religijne. Godziny otwarcia bazyliki można sprawdzić na stronie Kustodii Ziemi Świętej.
Jeśli spodobał Ci się wpis, polub nas na Facebooku.
| Szlak religijny | ||
| Nazaret | ||
| Szlak izraelski | ||
| Nazaret | ||
