Chambord, najsłynniejszy zamek nad Loarą

Zamek w Chambord (Château de Chambord)

Jednym z najbardziej znanych i popularnych zamków w francuskiej dolinie Loary jest zamek w Chambord (fr.  Château de Chambord). To również jedna z najchętniej odwiedzanych atrakcji w całym kraju i przykład rodzącego się renesansu z pewnymi elementami gotyku,  charakterystycznego dla tej okolicy.

Zamek w Chambord (Château de Chambord)
Zamek w Chambord (Château de Chambord)

Francuskie zamki nad Loarą

Często zamki w dolinie Loary określa się skrótowo jako zamki nad Loarą. Faktycznie są one jednak porozrzucane w pewnej odległości od rzeki, która liczy aż 1020 km długości i jest ich ponad 300. Chambord znajduje się jakieś 6 km od niej, położony jest nad rzeką Cosson będącej dopływem Loary. Zamki nad Loarą znajdują się na liście UNESCO pod wpisem zbiorczym, z powodu wyjątkowości krajobrazu kulturowego i architektonicznych zabytków, (czyli zamków). Wpis środkowej części Doliny Loary pochodzi z roku 2000, Chambord był wcześniej wpisany samodzielnie na listę w 1981 roku. Jest on najsłynniejszym z zamków nad Loarą i jedną z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji turystycznych Francji.

Wewnętrzny dziedziniec zamku
Wewnętrzny dziedziniec zamku

Historia zamku Chambord

Ziemie, na których znajduje się Chambord, należały od 1392 do rodu d’Orelans, wcześniej właścicielami byli hrabiowie Blois. Tereny te były przeważnie porośnięte przez las i idealnie nadawały się do polowań. Wraz z przejęciem tronu francuskiego przez księcia orleańskiego, późniejszego Ludwika XII, okolica stała się częścią włości korony francuskiej. W 1516 roku Franciszek I Walezjusz postanowił wybudować tu sobie rezydencję myśliwską. Miała ona przypominać zamek obronny, ale jednocześnie nawiązywać do włoskiego renesansu. Król właśnie wrócił z Włoch, gdzie podbijał księstwo Mediolanu, tam zaś włoski renesans bardzo mu się spodobał. Wraz z królem przybył do Francji Leonardo da Vicni. Zamieszkał on wówczas w zamku Clos Lucé w Amboise.

Bardzo charakterystyczna klatka schodowa
Bardzo charakterystyczna klatka schodowa

W miejscu, gdzie obecnie znajduje się zamek, wcześniej znajdowała się warownia. Akt erekcyjny wydano w 1519 roku, ale właściwe pracę budowlane rozpoczęły się w 1526 roku. Wynikało to także z tego, że po wojnie z Hiszpanią, Franciszek I został uwięziony w Madrycie. Prace zastopowano, trzeba było najpierw zapłacić okup. W 1526 roku zmieniła się też ekipa zarządcza której przewodził Charles de Chauvigny i trochę projekt. Budowało go ponad 1800 robotników. Zamek oddano do użytku, ale rozrastał się, więc ostatecznie budowę zakończono po śmierci króla. Franciszek I podobno spędził w Chambord zaledwie siedemdziesiąt dwa dni. Więcej czasu spędzał albo na polowaniach albo w Blois. Zbudowanie zamku było dość kosztowne, tym samym król tym kaprysem chciał podkreślić swoją majętność.

Dekoracja zamku Chambord
Dekoracja zamku Chambord

Rozbudowa zamku i polskie powiązanie

Kolejni właściciele – Henryk II,  Ludwik XIII i Gaston Orleański kontynuowali rozbudowę. W 1684 roku, Ludwik XIV zlecił przebudowę zamku, która nadała mu ostateczny kształt i zakończyła rozbudowy. Nowo dobudowane fragmenty były inspirowane Wersalem. Z ciekawostek warto dodać, że tutaj w 1670 roku Ludwik XIV oglądał przedstawienie sztuki trupy Moliera – „Mieszczanin szlachcicem”. W latach 1725 – 1733 mieszkał tu król Polski Stanisław Leszczyński. Leszczyński był królem dwukrotnie, w obu przypadkach utracił tron. W Chambord mieszkał do czasu swojej drugiej elekcji. Przez pewien czas właścicielem zamku był też polski szlachcic – Maurycy Saski. Po śmierci tego ostatniego zrobiono spis mebli i dekoracji, dokument ten, wraz z podobnym spisem z czasów rewolucji francuskiej służy do dziś jako ważna wskazówka przy dekorowaniu komnat.

Kuchnia zamkowa
Kuchnia zamkowa

Problemy zamku zaczęły się wraz z rewolucją francuską. Rząd rewolucyjny kazał sprzedać wszystkie meble, zamek częściowo został ograbiony. Dopiero za czasu Napoleona, a potem Karola X podjęto próby pewnej restauracji, acz bez większych skutków. W czasie wojny francusko-pruskiej (1870 – 1871) był tu szpital polowy. W końcu stał się własnością książąt Parmy. Ci próbowali go odbudować, ale plany ostatecznie pokrzyżowała I wojna światowa. Wówczas nieruchomość znacjonalizowano jako należącą do wrogów. Po wojnie toczyły się procesy sądowe, książęta Parmy chcieli odzyskać zamek, ale ten ostatecznie stał się własnością rządu Francji w latach 30. XX wieku. Podczas II wojny światowej ewakuowano część eksponatów z paryskiego Luwru (w tym Mona Lisę czy Wenus z Milo) i przechowywano właśnie w Chambord. Prawdziwa restauracja rozpoczęła się dopiero po II wojnie światowej. W 2016 roku powódź uszkodziła okolicę, ale zamek pozostał nietknięty.

Fasada zamku
Fasada zamku

Inne atrakcje

Chambord obecnie jest atrakcją turystyczną rocznie odwiedzaną nawet przez 700 tys. ludzi, a niektóre źródła mówią nawet o milionie. Jest też jednym z najbardziej znanych przykładów architektury francuskiej. Wizerunek zamku zdobił różne towary – alkohol (wina nadal są dostępne w sklepiku zamkowym), czekoladę, porcelanę czy inne rzeczy, o pamiątkach turystycznych nawet nie ma co wspominać. Sama nazwa zamku to marka rozpoznawalna także poza granicami. Jedna z odmian róży portlandzkiej wyhodowanej we Francji w XIX wieku nosi nazwę: Comte de Chambord. Zamek inspirował także budynki poza granicami Francji jak Fettes College w Edynburgu czy niemiecki zamek Schwerin.

Gobeliny na ścianach
Gobeliny na ścianach

Jeszcze większą popularnością cieszą się ogrody zamkowe, do których wstęp jest wolny (z wyjątkiem fragmentu przy samym zamku). Z jednej strony to idealne miejsce piknikowe, z drugiej okazjonalnie odbywają się tu inne imprezy, jak choćby targowiska. Najłatwiej do zamku dotrzeć samochodem. Jest tu całkiem spory parking, ale, gdy odbywają się tu targ i po drugiej stronie ulicy jako parking wykorzystuje się pole. Obsługa wówczas kieruje nas w miejsce, gdzie należy parkować. To naprawdę olbrzymi teren parkingowy i dojście do zamku trochę trwa. Znajduje się tu też strefa z knajpkami z jedzeniem.

Jedna z zachowanych komnat w zamku Chambord
Jedna z zachowanych komnat w zamku Chambord

Zwiedzanie zamku Chambord nad Loarą

Parkowanie jest darmowe, zaś wejście do samego zamku płatne. Z powodu nałożenia się na targowisko, odpuściliśmy sobie większość terenów wokół zamku. Samo zwiedzanie obiektu (z dojściem do parkingu i kościołem) zamknęło się w trzech godzinach. Zwiedzanie często łączy się z pobliskim zamkiem Cheverny. Oba często znajdują się w ofertach wycieczek nad Loarę, zaś wśród możliwych atrakcji jest także lot balonem po okolicy.

Salamandra, jako symbol królewski jest częstym motywem ozdobnym
Salamandra, jako symbol królewski jest częstym motywem ozdobnym

Architektura zamku Chambord i jej znaczenie

Architektura zamku w Chambord to jedno z największych osiągnięć francuskiego renesansu i jedna z największych budowli tego okresu. Sama fasada ma długość 128 metrów. Zamek ma 8 wież, 440 komnat, 84 klatki schodowe, 365 kominków i 800 rzeźbionych kapiteli. Pierwszym architektem był Włoch Domenico da Cortona, ale swój wkład miał tu także Leonardo da Vinci i zapewnie inni twórcy. W przypadku da Vinciego wpływ jest niewielki, bowiem wkrótce po rozpoczęciu budowy zmarł. Natomiast jemu przypisuje się projekt klatki schodowej w centrum budowli. Ma 274 stopnie, a schody są zbudowane w podwójnej spirali i uchodzi za jedną z największych atrakcji Chambord.

Nazwanie tego miejsca zamkiem ma swoje podstawy. Bazowano na formie średniowiecznej twierdzy, ale warto przypomnieć o warowni, która znajdowała się wcześniej w tym miejscu. Całość wznosi się na planie prostokąta, w którego centralnym punkcie znajduje się donżon. Do tego dochodzą wieże. Niemniej jednak, Chambord nigdy nie miał pełnić roli obronnej. Zamek wznosi się na wysokość aż 56-ciu metrów i jest największym obiektem architektonicznym doliny Loary.

Sypialnia zamkowa
Sypialnia zamkowa

W zamku znajdowały się apartamenty królewskie, powstała także kaplica (acz nie było jej w planach z czasów Franciszka I). Chambord zwiedza się bardziej dla architektury, wnętrza dziś nie zachowały się w najlepszym stanie. Wiele rzeczy rozkradziono. Część komnat, czy kaplica faktycznie udekorowano jak najwierniej się dało, by odtworzyć epokę, ale w wielu miejscach eksponatów nie ma. Może z tego powodu wystawia się tutaj także sztukę nowoczesną. Komnaty na nowo aranżowano w 2019 z okazji 500-lecia historii zamku, odpowiadał za to Jacques Garcia.

Wieżyczki na dachu
Wieżyczki na dachu

Wnętrza i ozdoby

Komnaty są dziś dość różnorodne. Mamy salę audiowizualną, pokój z bryczkami, salę Burbonów, kuchnię, sypialnie, pokoje gościnne, teatr, apartamenty królewskie czy galerię trofeów. Warto zwrócić uwagę także na zdobienia, choćby kasetony. Jest tu wiele dekoracji architektonicznych czy rzeźb, zaś salamandra, będąca symbolem króla Francji, w zamku przewija się podobno z 700 razy. Nie wszystkie komnaty dekorowano zgodnie z duchem epoki, część ma zastosowanie wystawiennicze, muzealne, gdzie wystawiono różne przedmioty z epoki (niekoniecznie u będące pierwotnie na wyposażeniu danego pomieszczenia) i gablotki oraz luźno powiązane dzieła sztuki współczesnej. Część pomieszczeń jednak pozostaje pusta. Mówi się, że to celowe, by nie odciągać uwagi od architektury (tak zwana zasada „historycznej pustki”). Ma to jednak pewne wyjaśnienie historyczne. Za czasów królewskich był to zamek myśliwski, umeblowanie w sporej części przyjeżdżało wraz z dworem, gdy króla tu nie było, nie było potrzebne.

Chambord, jeden z zamków nad Loarą
Chambord, jeden z zamków nad Loarą

Widok z dachu

Na górze, przy donżonie znajduje się też taras, z którego można podziwiać okolicę zamku, jak również architekturę. Pięknie zdobiona jest też latarnia. Franciszek I porównywał dach zamku pełen wieżyczek i kominów do widoku Stambułu z oddali, wraz z jego minaretami. Wrażenie robi niewielki, przypałacowy ogród francuski. Charakterystyczne cięcia roślin z takiej perspektywy wyglądają dość ciekawie, zdecydowanie lepiej niż oglądane z dołu. Sam ogród, choć zaplanowany jeszcze w czasach Ludwika XIV, został zrealizowany, gdy w zamku mieszkał Stanisław Leszczyński. Wykonano wówczas kanały łączące go z rzeką Cosson. Obecne nasadzenia pochodzą z lat 2016 – 2017, gdy ogród przechodził gruntowną restaurację.

Ogród widziany z dachu zamku Chambord
Ogród widziany z dachu zamku Chambord

Dalej znajdują się winnice Chambord. W sklepiku można kupić zamkowe wino i likier, który jest popularny także u nas. W 2019 roku utworzono też ogród warzywny (tam jednak nie dotarliśmy z powodu imprezy wokół zamku). Zewnętrzny park jest ogrodzony. To największy zamknięty park w Europie i jednocześnie największy park leśny na świecie, ma powierzchnię 5440 hektarów, czyli więcej niż wewnętrzny Paryż. Mur wokół parku ma długość 32 kilometry. Park obecnie jest rezerwatem łowieckim dla celów turystycznych udostępniona jest jedynie niewielka jego część. Przy zamku stoi niewielki, acz uroczy kościół św. Ludwika. Zaś w strefie z jedzeniem mieści się także hotel. Na zamku nie można nocować, ale wokół niego już jak najbardziej. Wieczorami w lecie są czasem organizowane pokazy świateł.

Zamek Chambord w pełnej okazałości
Zamek Chambord w pełnej okazałości

Chambord i kino

Chambord ma też swoją filmową historię, dość bajkową. Nagrywano tu film „Księżniczka w oślej skórze” (1970) Jacquesa Demy’ego z Catherine Deneuve (film miał u nas też tytuł „Królewna w oślej skórze”). Był jednym z kilku zamków wykorzystanych w tej produkcji. Natomiast w disneyowskiej animacji „Kopciuszek” (1950) był bezpośrednią inspiracją zamku księcia. Za to zamek gra sam siebie, a istotnym elementem sceny jest jego zwiedzanie w francuskim filmie „A oni dalej grzeszą, dobry Boże!” (2021) Phillipe de Chauverona. Gdy zwiedzaliśmy zamek, niestety częściowo był on w remoncie. Olbrzymia ilość ludzi również utrudnia odbiór, szczęśliwie dla nas przybyli tu ze względu na targowisko, wewnątrz zamku było zdecydowanie lepiej. Warto dodać, że podobno mają tu także polskojęzyczne broszury, co jest raczej normą w głównych zamkach nad Loarą. Podczas naszej wizyty jednak ich zabrakło.

Jeśli spodobał Ci się wpis, polub nas na Facebooku.

Szlak francuski
Chambord
Share Button

Komentarze

Rekomendowane artykuły