Afrodyzja (gr. Ἀφροδισιά, tr. Geyre) to ruiny starożytnego miasta w południowo-zachodniej Anatolii. Trochę za daleko od popularnych kurortów, by była tłumnie odwiedzana przez turystów, ale jest miejscem z listy UNESCO (od 2017) zdecydowanie wartym obejrzenia. Afrodyzja to stolica dawnej prowincji Karia, nieopodal obecnego miasta Geyre, które jest sturczoną nazwą Karii.
Spis treści
Kult Afrodyty i historia Afrodyzji
Jak łatwo się domyślić, miasto Afrodyzja było miejscem lokalnego kultu greckiej bogini Afrodyty. Najbardziej okazałe ruiny to pozostałości poświęconej jej świątyni. Resztki miasta, które możemy dziś oglądać, pochodzą głównie z II i III wieku naszej ery, gdy miasto przeżywało okres prosperity. Warto jednak pamiętać, że bytność ludzi w tym miejscu sięga tu okresu neolitu. Co więcej akropol, przy którym znajduje się teatr, to kopiec, który powstał z powodu nawarstwienia się warstw wcześniejszego osadnictwa.
Głównym źródłem bogactwa Afrodyzji były duże złoża cenionego w całym Imperium Rzymskim marmuru, a także umiejący w nim pracować rzeźbiarze. Ich dzieła rozsławiały miasto, które utrzymywało się głównie z eksportu marmuru. Pierwsi rzeźbiarze przybyli tu z Pergamonu.
Afrodyzja i rzeźby
Zresztą to właśnie ze starożytnych rzeźb słynie dziś Afrodyzja, a przy terenie archeologicznym znajduje się muzeum z bogatymi zbiorami rzeźb. Te są w różnym stanie, część się zachowała dość dobrze, inne są odrestaurowane. Niektóre niestety zostały przewiezione do muzeum archeologicznego w Istambule. Tutejsze muzeum jest nowe, przestronne, zaś rzeźby są dobrze oświetlone i robią wrażenie. Budynek trochę się wyróżnia, ale ulokowany jest w części, gdzie nie ma zbyt wiele starożytności. Wejście jest w ramach tego samego biletu.
W okresie Bizancjum świątynię Afrodyty zamieniono na chrześcijańską bazylikę, czego ślady możemy dziś oglądać. Jednak w V wieku kościół został zniszczony, gdyż wyznawcy dawnej religii chcieli przywrócić kult Afrodyty. Niedługo cieszyli się swoim zwycięstwem: w VII wieku nazwę miasta zmieniono na Stauropolis, czyli Miasto Krzyża, by zatrzeć pogańską historię. Stało się to przy okazji odbudowy po wielkim trzęsieniu ziemi, z którego tak naprawdę metropolia się już nie podniosła, a jej znaczenie w regionie malało. Drugi powód to także upadek Zachodniego Imperium, które było głównym odbiorcą marmuru. Kulturowo, gospodarczo i religijnie Afrodyzja straciła na znaczeniu. Częściej używano nazwy prowincji, Karia, na określenie miasta, stąd późniejsze (i obecne) sturczone Geyre. Prace archeologiczne zaczęto w tym miejscu na początku XX wieku.
Afrodyzja – stanowisko archeologiczne
Jednak najsłynniejszym zabytkiem Afrodyzji jest Tetrapylon (monumentalna brama). Zbudowany około roku 200 i zrekonstruowany w 1991 jest symbolem tutejszego stanowiska archeologicznego. Inne atrakcje to choćby stadion, Sebastejon (Augusteum), odeon (Buleuterion), termy, pozostałości agory, czy rzymski teatr. Wspomniany stadion dziś trochę zarośnięty, mieścił nawet i 30 tysięcy mieszkańców. Znajduje się tu także wiele sarkofagów. Można spokojnie spacerować między nimi. Minusem jest jednak brak opisów.
Dojazd do Afrodyzji
Fakt, że Afrodyzja znajduje się trochę na uboczu, z dala od kurortów, sprawia, że stosunkowo trudno się tu dostać. Pozostają albo wycieczki (acz tych nie ma aż tak wiele do wyboru), albo wynajęty samochód. Choć Geyre ma sporą liczbę hoteli i restauracji, na zwiedzanie Afrodyzji potrzebujemy kilku godzin, więc spokojnie można ją zwiedzić przejazdem. Do wszystkich miejsc można dojść.
Przed stanowiskiem archeologicznym znajduje się średniej wielkości parking. Dla nas zwiedzanie Afrodyzji było bardzo przyjemne, także z powodu braku tłumów jak w Side czy Efezie. Dało się spokojnie nacieszyć zabytkiem. A przy tym wszystkim to dość spore i w miarę dobrze zachowanie stanowisko archeologiczne, bez wątpienia warte uwagi. Bliskość Hierapolis / Pamukkale (samochodem to jakieś 1,5 godziny) sprawia, że można w jeden dzień spokojnie obejrzeć te dwie atrakcje. Lepiej zacząć od Afrodyzji, a na wapiennych tarasach nie patrzyć już tak na zegarek. Tam też znajduje się słynny basen Kleopatry, który czasem błędnie bywa nazywany basenem Afrodyty.
Jeśli spodobał Ci się wpis, polub nas na Facebooku.
| Szlak turecki | ||
| Afrodyzja | ||
