Największy port w Bułgarii, a zarazem trzecie co do wielkości miasto to Warna (Варна, w międzynarodowej transliteracji Varna). Dziś to ważny ośrodek przemysłowy, ale też obok Burgas jedno z dwóch największych lotnisk bułgarskiej riwiery, punkt przylotu turystów nad Morze Czarne. Bywa też nazywane morską stolicą Bułgarii. To także istotne miasto dla naszej historii, tu bowiem zginął król Polski Władysław III.
Spis treści
Historia Warny
Warna powstała jako grecka kolonia Odessos około 580 roku przed naszą erą. Po Grecji przejął je Rzym, a następnie Bizancjum. W VII wieku Odessos zniszczyli Słowianie, którzy wkrótce założyli tu nowe miasto zwane Warną. Nazwa pochodzi od słowiańskiego słowa varn, czyli wrona. Nowe miasto było częścią państwa bułgarskiego, aż do 971 roku, gdy tereny zajęło Bizancjum. Bułgarzy odbili Warnę w 1201 roku. Wówczas Warna stała się istotnym portem handlowym, stąd prowadziły szlaki morskie do Wenecji i Genui zapewniające włoskim miastom zboże. Od roku 1389 Warna należała właściwie już do Turków, choć trwały tu walki, gdyż próbowano zmienić ten stan. Na krótki czas nawet się to udawało. Przykładem tych zmagań jest słynna bitwa pod Warną z 1444 roku. Dopiero gdy w 1878 roku Bułgarzy odzyskali niepodległość, Warna stała się na powrót bułgarska. Dziś jest to najważniejszy port Bułgarii. Warto dodać, że w latach 1949 – 1956 reżim komunistyczny zmienił nazwę miasta na Stalin. Po upadku stalinizmu przywrócono poprzednią.
Warna: Termy rzymskie
Najstarsze zachowane zabytki w Warnie pochodzą z czasów rzymskich. Łaźnie te powstały pod koniec II wieku naszej ery. Są największą znaną tego typu budowlą na Bałkanach i czwartą co do wielkości z tych, które się zachowały. Wykopaliska archeologiczne w tym miejscu rozpoczęto w 1906 roku, ale intensywne prace trwały jeszcze nawet w latach 70. XX wieku. Obecnie jest to muzeum. Cześć zabudowań przykryto dachem, by nie niszczały, natomiast zdecydowana większość znajduje się na wolnym powietrzu. Kompleks sprawia wrażenie wyciętego z Warny, przy nim znajdują się mieszkalne budynki. Minusem jest dość skromny opis, właściwie najczęściej go nie ma. Natomiast choć termy wyróżniają się, raczej nikną gdzieś w centrum miasta. Nie ma tu części ekspozycyjnej, wszystko wystawione jest w muzeum archeologicznym Warny. Niemniej jednak pozostałości murów łaźni robią wrażenie. Blisko znajduje się niewielka cerkiew.
Warna: Ogród morski (Park przymorski)
Największy park na Bałkanach to Morski ogród (Морска градина) w Warnie. W czasach osmańskich były to tereny przed murami miejskimi, dopiero w 1878 roku władze bułgarskie wpadły na pomysł, by stworzyć z tego miejski ogród. Największy wpływ na wczesny park miał czeski ogrodnik Anton Novák, który wcześniej odpowiadał za rewitalizacje ogrodów w Belvederze i Schönbrunn w Wiedniu. Dziś ogród jest z jednej strony wyznaczony morzem, z drugiej bulwarem Kniazia Borysa I.
Z czasem zaczęto dodawać atrakcji w parku. Tu działa delfinarium oraz budynek warneńskiego akwarium, a także zoo i planetarium. W parku znajdziemy również muzeum morskie ze wspaniałymi obiektami takimi jak stare okręty czy samoloty. Większość z nich można spokojnie obejrzeć zza płotu. Część w ogóle jest wystawiona tak, by ludzie idący deptakiem musieli je mijać. Ma to przyciągać ludzi do muzeum. Warto jednak pamiętać, że na park dość mocno wpłynęły czasy komunizmu, co także ma odzwierciedlenie w architekturze. Fragment ogrodu to tak zwany panteon, czyli park pamięci. Tu uczczono choćby radzieckich kosmonautów z Gagarinem na czele.
Monumentalne jest też wejście do parku. Zaraz za nim znajduje się budynek morskiego kasyna, obecnie to restauracja. Oryginalny budynek powstał w latach 30. XX wieku, potem został „zrewitalizowany” w latach 60. Najgorzej jednak jest z plażą. W teorii powinna tu być całkiem spora plaża, w praktyce morze najlepiej widać z góry z tarasów. Na dole wszystko jest zabudowane, zaś plaże są częścią klubów, barów czy restauracji. Zwykła, bardziej publiczna część znajduje się na południu, jak idzie się w kierunku portu, lub odchodzi bardziej na północ od centrum Warny. Do Parku przylegają też Pałac Kultury i Sportu, przykład socjalistycznej architektury.
Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Warnie
To zdecydowanie największa i najbardziej wyróżniająca się cerkiew w Warnie. Uroczyście została oddana do użytku w 1886 roku. Jej powstanie to efekt wizyty rosyjskiego księcia Aleksandra Donukowa-Korsakowa. Przyjechał on do Warny i wziął udział w nabożeństwie w cerkwi św. Michała Archanioła. Książę był bardzo rozczarowany jej wyglądem i stanem, postanowił pomóc mieszkańcom wznieść nową, godną świątynię. Cerkiew zaprojektował Maas z Odessy, inspirując się przy tym jedną ze świątyń z Peterhofu. Świątynia przeszła renowację w 2000, dziś wewnątrz mamy bogatą kolekcje ikon. Sama świątynia zaś robi dobre wrażenie, to także katedra oraz druga największa świątynia w kraju. Pierwsza to cerkiew Aleksandra Newskiego w Sofii.
Bardzo ładny jest też mniejszy sobór św. Mikołaja z Myry. Znajduje się w samym centrum Warny. Zaczęto go budować w 1859 roku, budowa trwała 11 lat. Jego fundatorką była Rosjanka mieszkająca w Odessie.
Centrum Warny
O ile takim bardzo turystycznym i rekreacyjnym ośrodkiem jest wspomniany ogród morski, warto też zwrócić uwagę na centrum Warny. W większości jest to zabudowa z XIX wieku, gdy doszło do intensywnego rozwoju miasta. Jest tu kilka wyróżniających się budynków, jak choćby opera, wieża zegarowa, fontanna czy budynek admiralicji. W porównaniu z Burgas, centrum Warny jest mniej turystyczne, acz wciąż brakuje mu wiele, by przyciągało oko. Lata komunizmu niestety odbiły swoje piętno na obu tych miastach. Powoli jednak się to zmienia, pojawiają się sklepy z pamiątkami i nie tylko. Warna jest też zauważalnie bogatszym miastem niż Burgas. Choć oczywiście w obu przypadkach poza centrum przede wszystkim widzimy zabudowę z wielkiej płyty.
Park Muzeum Władysława III Warneńczyka
W 1935 otwarto w Warnie pomnik-mauzoleum króla Polski i Węgier Władysława III Warneńczyka. Właściwie jest to cenotaf, czyli symboliczny grobowiec. Wcześniej znajdowały się tu kurhany powstałe po bitwie. Dziś jeden z nich przekształcono w grobowiec królewski. Na terenie obiektu znajdziemy również muzeum, także z angielskimi odpisami, przedstawiające przebieg bitwy pod Warną. Wejście na teren parku jest płatne. Znajduje się on trochę dalej od centrum, tym samym nie ma tu tłumów.
Bardzo ciekawy jest sposób, w jaki Bułgarzy przedstawiają historię Władysława Warneńczyka. Ogólnie zgadza się ona z tą, której uczymy się w Polsce, ale różni w pewnych szczegółach. Według nich to nie Warneńczyk był autorem zwycięstwa w bitwie, a Jan Hunyady. U nas wspomina się o dzielnej, acz samobójczej szarży króla, w Bułgarii inny jest odbiór tego wydarzenia. Zgodnie z bułgarska narracją, Warneńczyk pokonawszy wrogów (lub raczej znajdując się w obozie wygranych), wziął kilku chłopa i postanowił samodzielnie rozprawić się z sułtanem, chełpiąc się przy tym sukcesem. Taka szarża nie miała szansy powodzenia. Ostatecznie nie tylko zabito króla, ale również ta klęska przeważyła szalę wydawałoby się wygranej już bitwy. Podobno jego głowa była trofeum sułtana, przez długi czas przechowywana w miodzie.
Bitwa pod Warną i jej znaczenie
Niemniej jednak wciąż jest tu pamiętany i wspominany, ogólnie dobrze, pomijając oczywiście szczegóły. Historycznie bitwa pod Warną miała miejsce 10 listopada 1444. Siły tureckie były prawie trzy razy liczniejsze niż polsko-węgierskie. Mimo ostatecznie przegranej bitwy, zadano im poważne starty. Jan Hunyady zaś jeszcze przez wiele lat walczył z Turkami, odnosząc olbrzymie zwycięstwo nad nimi podczas bitwy pod Belgradem w 1456. Hundyady pochodzący z dzisiejszej Hunedoary (wówczas było to Hundyady), był gubernatorem i przez pewien czas regentem Węgier. Już w trakcie bitwy pod Warną był zdecydowanie bardziej doświadczoną dowódcą od polskiego króla. Po pogromie jaki zrobił Turkom pod Belgradem, nazywano go Przeklętym Jankiem.
Choć warto wspomnieć o legendzie, czy wręcz teorii spiskowej, według której Władysław Warneńczyk cudem ocalał tę rzeź. Przebrany za franciszkanina dotarł na górę Synaj i wstąpił do klasztoru św. Katarzyny. Następnie już pod imieniem Henrique Alemao, jako rycerz św. Katarzyny z góry Synaj, trafił na Maderę. Tam po wielu latach zdradził swój sekret i namówiono go do powrotu do Polski. Gdy już się zdecydował, jego okręt rozbił się przy Cabo Girão na Maderze. Natomiast można zadać sobie pytanie, dlaczego akurat upamiętniono bitwę pod Warną w ten sposób? Wynika to wprost z odrodzenia bułgarskiego z drugiej połowy XIX wieku. Jednym z elementów było pielęgnowanie i upamiętniania historii tak tych terenów jak i ich znaczenia. Trochę więcej na ten temat jest we wpisie o Aładży, mauzoleum Warneńczyka to efekt tego samego ruchu.
Port i Warna w kulturze
Choć nie są to rzeczy, które zazwyczaj się zwiedza, to jednak warto zwrócić uwagę na port w Warnie. Ciężko jest zwiedzić całość, ale idąc plażą można trochę podejść i zobaczyć widoki. W końcu obok Burgas czy rumuńskiej Konstancy to jeden z największych portów w tej części Morza Czarnego. Jadąc samochodem na południe można zaś zobaczyć jego ogrom. Natomiast warto dodać, że to miejsce filmowe. Wykorzystane zostało w „Niezniszczalnych 3” (2014) Patricka Hughesa. Nakręcono to walki w porcie w Mogadiszu. Jason Statham kręcił tam też później kilka scen do filmu „Mechanik: Konfrontacja” (2016) Dennisa Gansela. Swoją drogą w Warnie kręcono także polski serial młodzieżowy – „Siedem życzeń”, dokładnie odcinek 6 i wiele scen, które udawały Egipt. Plenery to przede wszystkim pustynia wokół Kamiennego Lasu. Natomiast pozostając przy kulturze. Warna pojawiła się u Brama Stokera w powieści „Dracula”. Stamtąd wyruszył szkuner „Demeter” w drogę do Londynu.
Zwiedzanie Warny
Centrum jest dość zwarte, można je spokojnie przejść na piechotę. Natomiast samo poruszanie się po mieście samochodem problematyczne nie jest do momentu parkowania. Publiczne parkingi są płatne SMSami, ale przynajmniej w 2020 roku nie udało się nam zapłacić z polskich telefonów, zaś kupienie biletów parkingowych zwyczajnie okazało się niemożliwe. Szczęśliwie, pomijając kwestię mauzoleum Warneńczyka, mogliśmy wszędzie dojść na piechotę. Zaś przy mauzoleum nie było płatnych stref parkingowych.
Warto wspomnieć też o lotnisku, bo choć raczej nie jest to nic specjalnego, ale to ono właśnie generuje duży ruch turystyczny. Tutaj przybywają ludzie, którzy przylatują do pobliskich miejscowości na wybrzeżu, przede wszystkim do Złotych Piasków. Stąd właśnie w okolicy Warny znajduje się kilka dodatkowych atrakcji. Dla nas Warna była bazą wypadową do Aładży i rezerwatu Pobiti Kamyni. Natomiast wiele osób jeszcze jedzie nad Jezioro Warneńskie lub do znajdującego się bardziej na obrzeżach pałacu Ewksinograd. Bardziej rodzinną atrakcją może być Fanagorija, czyli park przypominający nasz Biskupin. Warto pamiętać, że atrakcji, które mogą także zainteresować dzieci, jest tu dużo więcej.
Jeśli podobał Ci się ten wpis, polub nas na Facebooku.
| Szlak bułgarski | ||
| Warna | Riła | |
